Add 'MA/acid-base-disorders.md'

MA/acid-base-disorders.md

@@ -0,0 +1,87 @@
+## ALS-not
+
+## Bloedgasanalyse
+
+### arterieel bloedgas
+
+- pH
+- PaCO2
+- HCO3- en BE
+- PaO2
+
+### normaalwaarden / reference values
+
+- pH(n) = 7.35-7.45
+- [H+]n: 36-44 nmol/l
+
+- acidaemie/acidose: pH<7.35 
+- alkalaemie/alkalose: pH>7.45A
+
+- stricte homeostase van pH in het lichaam is mogelijk door aanwezigheid van buffers:
+    + intracellulair: proteins, fosfaat, Hb
+    + extracellulair: plasma protein, HCO3
+- dus: pas na uitputting van de buffers, kan de pH buiten de normaalwaarde treden.
+
+- bij 1atm is de kPa in een mengsel van gas numeriek gelijk aan percentage, i.e.:  @1atm: 21% O2 == paO2=21 kPa
+
+- `CO2 + H20 <->H+ + HCO3-`
+
+- PaCO2(n)=4.7-6.0 kPa (35-45mmHg)
+- HCO3-(n)=22-26 mmol/l
+
+- daling van de **alveolaire ventilatie** zal de uitscheiding van CO2 verminderen m.a.g. toenamae PaCo2 -> daling pH -> ontstaan resp acidose
+- toename van de **alveolaire ventilatie** zal de uitscheiding van CO2 verhogen m.a.g. afname PaCo2 -> stijging pH -> ontstaan resp alkalose
+
+- primaire compensatie pH is respiratoir dmv PaCO2 (afblazen zuurte)
+
+
+### Bicarbonaat en BE
+
+- 90% van overtollig zuur blaas je uit
+- 10% metabool via de urine
+
+- `CO2 + H2CO3- <-> H+ + H2CO3-`
+- BE(n) = -2 -- +2 mmol/l
+  + BE<-2 -> metab acid
+  + BE>+2 -> metab alka 
+- Base Excess = maat van overtollig zuur/base t.g.v. metabolische ontregeling
+- 'Base deficit' wordt helaas ook 'negative base excess' genoemd.
+
+- metabole buffering middels HCO3- gesecreteerd door de nieren duurt uren-dagen
+- H2CO3 heet ook wel 'koolzuur'
+- Koolzuuranhydrase is het enzym dat zuur-base-homeostase met H+ katalyseert
+- `CO2 + HCO3- <-> H2CO3 <-> H+ + HCO3-`
+
+- In de lucht zijn de normale pO2 en PCO2 hoger dan die in het bloed, omdat gasuitwisseling natuurlijk niet 100% effectief is.
+- approx. zijn de waarde 10kPa lager in het bloed, dan in de lucht.
+- NOTE:  PaO2  daalt met toenemende leeftijd tot ongeveer 10kPa bij 75yo en neemt dan weer toe tot 11kPa op 85yo.
+
+## stappenplan interpreteren zuur-base analyse
+
+- 1. Klinische presentatie (en VG) vd patient en beoordeling klinische ernst.
+     + de presentatie kan daarnaast richting geven aan het vinden vd onderliggende oorzaak.
+- 2. Hypoxaemie? normaliter op kamerlucht PaCO2 = 10.0-13.0 ; echter CAVE: O2-suppletie in acht nemen in acht nemen bij interpretatie van deze waarden. 
+- 3. pH<7.35 OF pH>7.45 : Acidaemie of alkalaemie?
+     + CAVE: pH binnen de normaalwaardes suggereren chronische toestand
+- 4. PaCO2 beoordelen
+     + 4a. bij pH<7.35 en PaCO2 >6.0kPa -> sprake van acicdose, die gedeeltelijk of volledig de ontregeling verklaard
+     + 4b. bij pH>7.45 en PaCO2 <4.7 -> sprake van resp alkalose, komt geisoleerd nauwelijsk voor. Wordt met name gezien bij mechanisch ventileren met te hoge frequenties of teugvolumes -> PaCO2 daalt -> H+ daalt -> ontstaan alkalose
+- 5. HCO3- en BE beoordelen
+     + bij pH<7.35 en BE< -2mmol / HCO3- < 22mmol/l -> sprake van metabole acidose, die gedeetelijkjof volledig ontregeling verklaart. Indien PaCO2 ook is verhoogd: sprake van respiratoire component.
+     + bij pH>7.45 en BE> + 2mmol/l / HCO3- > 26mmol -> sprake van metabole alkalose. CAVE: Indien PaCO2 ook is verlaagd: sprake van respiratoire component.
+
+
+### Gecompenseerde zuur-base stoornis interpretatie
+
+| process               | pH        | CO2   | BE/HCO3-   | compensation |
+|-----------------------|-----------|-------|------------|--------------|
+| metabolic acidosis	| <7.40  	| <4.7	|  <-2 / <22 | respiratory  |
+| respiratory acidosis	| <7.40 	| >6.0	| >+2 / >26  | renal        |
+| metabolic alkalosis	| >7.40	    | >6.0	|  >+2 / >26 | respiratory  |
+| respiratory alkalosis	| >7.40  	| <4.7 	| <-2 / <22  | renal        |
+
+### Voorbeeld 1
+
+pH<7.40, PaCO2 >6.0kPa, BE >+2 mmol/l / HCO3- >26mmol
+
+ĸkl